مهدی قربانی" رئیس دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران روز دوشنبه در آیین بزرگداشت هفتاد و یکمین یادبود استاد کریم ساعی که در سالن اجتماعات امام خمینی (ره) دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران مستقر در کرج برگزار شد ضمن اشاره به نقش مهم آن استاد مرحوم در ایجاد تشکیلات منابع طبیعی کشور و بنیانگذاری علوم نوین منابع طبیعی در ایران، این مراسم را فرصتی دانست تا بتوان به ارایه دیدگاه های مرتبط با حکمرانی و مدیریت پایدار منابع طبیعی پرداخت: حکمرانی مطلوب منابع طبیعی نیازمند تولید دانش فرارشته ای مبتنی بر مشارکت کلیه ذی نفعان است؛

 رئیس دانشکده منابع طبیعی در ابتدای صحبت‌های خود به اهمیت رویکرد تحول‌گرایی جهت توسعه اجتماعی و اقتصادی، که در تمام جوامع بشری ارتباط تنگاتنگ و مستقیمی با ظرفیت تولید کالا و خدمات در اکوسیستم‌های طبیعی دارد اشاره کرد و گفت با توجه به ابلاغیه مقام معظم رهبری (مدظله العالی) در سیاست‌های محیط زیست و ابلاغیه اخیر توسعه دریا محور ایشان، یکی از اقدامات لازم جهت دست‌یابی به سیاست گذاری و مدیریت یکپارچه و هماهنگ در بخش منابع طبیعی و محیط زیست، تولید دانش فرارشته‌ای مبتنی بر مشارکت کلیه ذی‌نفعان است. او رویکردی که کشور ما در تولید دانش منابع طبیعی در پیش گرفته را رشته محور دانست و خاطرنشان کرد رویکرد فعلی تولید دانش در امور منابع طبیعی مبتنی بر سبک حکمرانی سلسله مراتبی دولت محور است که نتیجه آن بخشی نگری است . وی ساختار دانش مورد نیاز جهت رسیدن به حکمرانی مطلوب و مدیریت پایدار منابع طبیعی در کشور را رویکرد فرارشته‌ای معرفی کرد که با نگاه حل مسئله به موضوعات، منجر به تلفیق علم و عمل خواهد شد. قربانی با بیان این‌که تولید دانش فرارشته‌ای سبک حکمرانی مشارکتی را می‌طلبد، افزود این نوع سبک حکمرانی بستری است که می‌توان در قالب آن مسائل نامعلوم و چندوجهی در منابع طبیعی و محیط زیست را حل و فصل نمود. وی همچنین تاکید نمود که نظام یکپارچه دانش لازمه سیاست گذاری یکپارچه و مدیریت یکپارچه در منابع طبیعی است.

ایجاد نظام یکپارچه اطلاعات منابع طبیعی لازمه حکمرانی مطلوب و مدیریت سازگار منابع طبیعی؛

 رییس دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران بر ایجاد نظام یکپارچه اطلاعات منابع طبیعی و بروز رسانی داده ها و لایه های اطلاعاتی مورد نیاز در نظام برنامه ریزی و مدیریت سازگار منابع طبیعی تاکید نمود که این اطلاعات شامل داده های اکولوژیکی، اجتماعی و اقتصادی در بخش منابع طبیعی کشور می باشد. وی بیان نمود بروز رسانی لایه اطلاعاتی و نظام یکپارچه اطلاعات منابع طبیعی میتواند در بروز رسانی قواعد و مقررات و قوانین منابع طبیعی کشور جهت تطبیق با شرایط اکولوژیکی حاکم موثر و کارامد باشد. بخشی نگری در مدیریت منابع طبیعی ممنوع!

رییس دانشکده منابع طبیعی با توجه به بند اول سیاست های ابلاغی توسعه دریامحور و سیاست های کلی محیط زیست از سوی مقام معظم رهبری (مدظله العالی) و تاکید ایشان بر سیاست گذاری یکپارچه امور دریایی و تقسیم کار ملی و مدیریت چابک، تحقق این امر را خروج از بخشی نگری در امور حکمرانی منابع طبیعی و تاکید بر همکاری های بین بخشی، تقویت هماهنگی های عمودی و افقی در حکمرانی چندسطحی منابع طبیعی و بکارگیری ظرفیت کلیه ذی نفعان دانست. استاد دانشگاه تهران بر ارتباط تنگاتنگ فی مابین سیاست گذاری یکپارچه و مدیریت یکپارچه در منابع طبیعی و محیط زیست تاکید نمود و جدایی بین این دو مقوله را امری ناممکن دانست. این بند را نیاز به مشارکت واقعی تمام سطوح جامعه محلی و بهره‌برداران منابع طبیعی و نیز حکمرانی چندمرکزی، توزیع قدرت و تصمیم‌گیری و همکاری و هماهنگی بین ‌ذی نفعان و دست‌اندرکاران دانست و افزود موضوع یکپارچه سازی سیاست گذاری ها طی یکی دو سال گذشته مورد تاکید قرار گرفته و لازم است تکلیف این موضوع یک بار برای همیشه مشخص شود، تا بخشی نگری ممنوع و فرابخشی حرکت کنیم، که این رویکرد نیازمند سیاستگذاری یکپارچه است. ایشان به جدا نبودن حکمرانی از مدیریت منابع طبیعی اشاره کرد و گفت حکمرانی یکپارچه مدیریت یکپارچه را رقم میزند.

مدیریت پایدار منابع طبیعی نیازمند توان افزایی جوامع محلی و تغییر از سبک حکمرانی سلسله مراتبی دولتی به سبک حکمرانی مشارکتی و فراهم نمودن مردمی سازی حکمرانی منابع طبیعی و محیط زیست در ایران؛

 استاد دانشکده منابع طبیعی نتیجه رویکرد تولید دانش فرارشته‌ای را مشارکت تمام ذی‌‌نفعان و دست‌اندرکاران مرتبط با منابع طبیعی دانست و تاکید کرد در این روند یکی از الزامات، شناسایی دقیق و صحیح دست‌اندرکاران یا ذی‌نفعان مختلف بر سر موضوعات و پدیده‌های منابع طبیعی ، آب و محیط زیست است که نتیجه آن هماهنگی بین بازیگران و توزیع قدرت در تصمیم‌سازی خواهد بود.

یکی از ذی نفعان کلیدی در نظام حکمرانی منابع طبیعی جوامع محلی هستند که مشارکت جامعه محلی در امور حکمرانی منابع طبیعی یک الزام بوده و باید تلاش نمود بسترهای لازم جهت مشارکت فعالانه جامعه محلی از جمله توانمندسازی بهره برداران منابع طبیعی فراهم گردد. وی با اشاره به پیچیدگی و چندوجهی بودن موضوعات منابع طبیعی، سازمان منابع طبیعی به تنهایی قادر به حل مشکلات منابع طبیعی نیست و تغییر در سبک حکمرانی منابع طبیعی کشور، از سلسله مراتبی دولت محور به سبک حکمرانی مشارکت محور را لازم دانست. استاد دانشکده منابع طبیعی به دلیل مواجه بودن با مسائل پیچیده و نامعلوم در منابع طبیعی و محیط زیست ، کاهش "تضاد منافع" در بین دست اندرکاران منابع طبیعی و محیط زیست را الزامی دانست و بیان نمود رژیم نظام حکمرانی از متمرکز ناهماهنگ باید به یک رژیم حکمرانی چندمرکزی تغییر کند تا بستر برای مردمی سازی حکمرانی منابع طبیعی فراهم گردد.

طرح کاشت یک میلیارد نهال با ایجاد ارزش های افزوده اجتماعی، اقتصادی، نهادی و تعاملی با دانشگاه همراه شود استاد دانشگاه تهران ضمن ارزشمند دانستن طرح کاشت یک میلیارد نهال به توجه نمودن در تحقق ارزش‌های افزوده این طرح تاکید نمود و این طرح را فرصتی برای تحقق ارزش افزوده اجتماعی با مشارکت فعالانه جامعه محلی ، تحقق ارزش افزوده اقتصادی با تاکید بر ارتقا خدمات تولیدی و تنظیمی در اکوسیستم های طبیعی و ایجاد موازنه بین این خدمات ، تحقق ارزش افزوده توسعه نهادی و همکاری های فرابخشی با تاکید بر تدوین دستورالعمل ها و آیین نامه های اجرایی جدید و توسعه همکاری بین دست اندرکاران مختلف و تحقق ارزش افزوده تعامل دانشگاه با دستگاه اجرایی با تاکید بر فراهم نمودن بسترهای لازم جهت اشتغال دانشجویان و دانش اموختگان رشته های منابع طبیعی دانست

. ایجاد ارتباط مستمر و پایدار دانشگاه ها با سازمان منابع طبیعی از طریق واگذاری نظارت و ارزیابی طرحها و پروژه های منابع طبیعی به دانشگاه ها رئیس دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران با اشاره به وجود دانشکده‌های منابع طبیعی در استان های مختلف کشور، این ظرفیت و سرمایه های انسانی ارزشمند علمی را به عنوان شریک اجتماعی حل مسائل منابع طبیعی دانست که می تواند در خدمت چالش های اولویت دار منابع طبیعی و محیط زیست کشور قرار گیرد. دکتر قربانی بر ارتباط موثر و پایدار دانشگاه ها با سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور از طریق واگذاری نظارت و ارزیابی طرح ها و پروژه های منابع طبیعی به دانشجویان و دانش اموختگان رشته های منابع طبیعی تاکید نمود. قربانی با تاکید بر الزام دست‌یابی به نظام یکپارچه اطلاعات در منابع طبیعی و اهمیت به‌روز رسانی داده‌ها جهت ارتقا کارایی حکمرانی منابع طبیعی گفت بستر لازم جهت ورود دانشکده های منابع طبیعی در استان های مختلف کشور از طریق بکارگیری توانمندی های اعضای هیات علمی و دانشجویان مهیا گردد. وی افزود برای اولین بار در کشور در دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران مجوز اجرای دو رشته تحصیلی کلیدی در مقطع کارشناسی ارشد شامل رشته فناوری و کارآفرینی پایدار و مدیریت یکپارچه ساحلی با نگاه حل مسایل منابع طبیعی و محیط زیست صادر شد . این دو رشته ماهیت میان رشته ای داشته و در راستای نوسازی و تحول آموزشی در بخش منابع طبیعی مجوز اجرا را دریافت نموده است. همچنین دو رشته مذکور در راستای مدیریت هوشمند منابع طبیعی، توسعه کارآفرینی و کسب و کارهای طبیعت محور و تحقق سیاست های توسعه دریامحور در کشور اجرایی میشوند. دکتر قربانی پیشنهاد نمود دستگاه اجرایی بخش منابع طبیعی و محیط زیست کشور دانشجویان نخبه در دو رشته مذکور را بورسیه تحصیلی نموده تا بستر بکارگیری دانش آموختگان فراهم گردد و از سوی دیگر میتوان انتظار داشت چالش های جدی منابع انسانی در این حوزه ها در دستگاه اجرایی منابع طبیعی و محیط زیست کشور رفع گردد. ایجاد کانال های تامین مالی جدید در اجرای طرح های منابع طبیعی با رویکرد هماهنگی فرابخشی، مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها، مشارکت جامعه محلی و توانمندی دانش آموختگان رشته های منابع طبیعی ضروری است رئیس دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران بیان نمود: اخیراً دفتر امور مراتع یک طرح ملی در جهت احیا و حفظ پوشش گیاهی مراتع کشور تدوین نموده که اساسا اقدامی اولویت دار است و مقرر شده است در ۵۰ میلیون هکتار مرتع کشور احیا و حفظ پوشش گیاهی با اعتباری حدود ۱۵ هزار میلیارد تومان اجرایی گردد. برنامه هفتم توسعه نیز سازمان منابع طبیعی را مکلف کرده که تا پایان برنامه، در ۲۰ میلیون هکتار از مراتع حفظ و احیای پوشش گیاهی اجرایی گردد. استاد دانشگاه تهران در اهمیت و ضرورت اقدامات آبخیزداری در سطح ۹۰ میلیون هکتار از حوزه های آبخیز کشور و اهمیت مجموع اقدامات آبخیرداری ( بیولوژیکی، بیومکانیکی و‌ مکانیکی) در تولید آب در حوزه های آبخیز کشور بیان نمود که چنانچه به این میزان اقدامات آبخیزداری با نگاه برنامه محوری عملیاتی گردد می توان انتظار داشت کسری آبخوان های کشور در عرض سه تا چهارسال برطرف گردد. علاوه بر این در برنامه هفتم توسعه، سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری ۲۰ میلیون هکتار مکلف به اجرای طرح های آبخیزداری شده است که بر اساس مطالعات معاونت آبخیزداری سازمان منابع طبیعی کشور ، اعتباری بیش از ۶۵ هزار میلیارد تومان مورد نیاز است. دکتر قربانی در ادامه بیان داشت با میزان اعتبارات موجود بخش منابع طبیعی کشور اجرای این سطح از طرح های آبخیزداری و احیای پوشش گیاهی مراتع عملا امکان پذیر نیست و ایجاد کانال های تامین مالی جدید را با تاکید بر مشارکت فعال ظرفیت جامعه محلی (بر اساس ماده ۲۹ بند ب قانون احکام دائمی کشور، احیای مسولیت اجتماعی شرکتهای تابعه وزارت نفت و صمت ( با توجه به بند ج ماده ۳۸ لایحه برنامه هفتم توسعه کشور) مشارکت دادن پایدار ، مستمر و قانونمند دانشجویان و دانش آموختگان رشته های منابع طبیعی و هماهنگی های بین بخشی با ارگان ها، نهادها و سایر دستگاه های اجرایی کشور ضروری دانست که تحقق این امر نیازمند تقویت همکاری های فرابخشی و خروج از بخشی نگری و اصلاح و بازنگری قوانین موجود در حکمرانی و مدیریت پایدار منابع طبیعی کشور است.