مراسم افتتاح آزمایشگاه خط‌مشی و حکمرانی دانشگاه تهران روز سه‌شنبه مورخ ۲۹ آبان ۱۴۰۳ با حضور مقاماتی از جمله دکتر علی ربیعی (دستیار اجتماعی رئیس‌جمهور)، دکتر غلامرضا مصباحی مقدم (عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام)، دکتر بابک نگاهداری (رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی)، دکتر علیرضا منادی سفیدان (رئیس کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی)، و دکتر علی‌اصغر پورعزت (رئیس دانشکده حکمرانی و سرپرست آزمایشگاه خط‌مشی و حکمرانی دانشگاه تهران)، در محل این دانشکده برگزار شد.

علی‌اصغر پورعزت در ابتدای این مراسم به ارائه مباحثی درخصوص اهمیت ایجاد آزمایشگاه خط‌مشی با توجه به پیچیدگی‌های تصمیم‌گیری در سطح حکمرانی پرداخت و آزمایشگاه خط‌مشی و حکمرانی دانشگاه تهران را به‌عنوان بستری برای دانشمندان پیشکسوت و نیز جوان برای حل مسائل کلان و عمومی معرفی کرد. آقای دکتر پورعزت با ارائه نمونه‌هایی از خط‌مشی‌های ناموفق و شکست خورده در کشور، به هزینه‌های بالای اجرای آن خط‌مشی‌ها اشاره کردند و یادآور شدند که در بسیاری موارد هزینه بالای شکست متحمل شهروندان می‌شود. با هدف کاهش هزینه‌های شکست، آزمایشگاه خط‌مشی با ایجاد ظرفیت آزمون و خطا قبل از اقدام، امکان تحلیل خط‌مشی‌ها را با استفاده از روش‌ها و ابزارهای گوناگون آزمایشگاهی فراهم می‌کند.

آزمایشگاه خط‌مشی قابلیت برخورداری از سه ویژگی ژرفانگری در موضوعات، پهنانگری (نگاه وسیع به مسائل در تمام ابعاد با استفاده از ابزاری همچون داشبورد) و موقعیت‌سنجی (پیشنهاد بهترین خط‌مشی در زمان مقتضی و با توجه به بررسی دقیق شرایط محیطی) را به طور همزمان دارد.

 

دکتر علیرضا منادی سفیدان با اشاره به نمونه‌هایی از خط‌مشی‌های حوزه آموزش که به دلیل عدم ارزیابی پیشین نتایج آن‌ها، هزینه‌های بسیار بالایی را متحمل دولت کرده‌اند، به اهمیت بکارگیری آزمایشگاه‌های خط‌مشی پرداختند. آقای دکتر منادی، شفافیت و پایبندی به قانون (حاکمیت قانون) را به عنوان دو مورد از مهمترین ارکان حکمرانی عنوان کرده که باید در کشور با شدت بیشتری پیگیری شود.

در ادامه دکتر بابک نگاهداری نیز به اهمیت ایجاد آزمایشگاه‌های خط‌مشی اشاره کردند و تاکید کردند که این روز را نباید دست کم گرفت. امروز، روز افتتاحیه آزمایشگاه خط‌مشی بسیار مهم است و می‌تواند نقش مهمی در تدوین خط‌مشی‌ها و قوانین آتی در مجلس شورای اسلامی داشته باشد.

​​​​​​​

دکتر علی ربیعی ضمن اشاره به اهمیت شایسته‌سالاری و نخبه‌گرایی در حکمرانی به این مهم پرداختند که سیستم حکمرانی برای ایفای نقش صحیح نیازمند حکمرانان نخبه و شایسته است و دانشکده حکمرانی باید نقش خود را در زمینه توسعه و تربیت حکمرانان شایسته برای کشور ایفا کند.

در ادامه دکتر مصباحی مقدم طراحی الگو و نظریه را برای موفقیت در هر امری ضروری دانستند که البته طراحی نظریه نیازمند استفاده از متفکران نخبه است. آزمایشگاه خط‌مشی نیز باید از نقطه محکمی شروع کند تا به موفقیت دست یابد و آن تدوین یک نظریه برای پیشگیری از پراکنده‌کاری است. از سویی با توجه به اینکه موفقیت حکمرانی مستلزم این است که مجلس شامل بهترین‌ها و نخبه‌‌ها باشد، آزمایشگاه خط‌مشی و حکمرانی باید الگویی برای مجلس و همچنین الگویی برای دولت ارائه کند. آزمایشگاه باید تلاش کند توصیه‌هایی برای انتخاب کسانی که در مجلس نقش‌آفرینی می‌کنند و توصیه‌هایی برای قانون‌گذاری با نگاه پیش‌بینانه به نتایج هر خط‌مشی در مجلس داشته باشند.

دکتر مهدی ضرغامی استاد دانشکده حکمرانی نیز در پایان به ارائه نمونه‌ای کاربردی از مدل‌های پویایی‌شناسی سیستم در حوزه خط‌مشی‌گذاری آب اشاره کردند و تاکید کردند که با استفاده از این مدل (به عنوان یکی از ابزارهای مورد استفاده در آزمایشگاه خط‌مشی) می‌توان با ایجاد داشبوردهایی به تحلیل خط‌مشی‌های گوناگون پرداخت و بهترین خط‌مشی را با توجه به نتایجی که ایجاد می‌کند پیشنهاد داد.

درمجموع می‌توان از میان نکات مهمی که در این مراسم مطرح شد، به موارد زیر اشاره کرد:

• پیوند دانش و عمل: ایجاد ارتباطی قوی بین دانش تولید شده در دانشگاه‌ها و مسائل عملی کشور.
• نوآوری و خلاقیت: تأکید بر اهمیت نوآوری و خلاقیت در حل مسائل پیچیده حکمرانی.
• بازآفرینی توانمندی‌های تاریخی: بازگشت به ریشه‌های تاریخی ایران در زمینه حکمرانی و استفاده از این میراث برای حل چالش‌های امروز.
• ایجاد زیست‌بوم‌های دائمی برای حکمرانی: ایجاد بستری مناسب برای پژوهش و توسعه راهکارهای نوین در حوزه حکمرانی.
• نقش دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی: تأکید بر نقش کلیدی دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی در تولید دانش و ارائه راهکارهای پیشنهلدی.
• شایسته‌سالاری: تاکید بر اهمیت گزینش افراد شایسته و متخصص برای ورود به سیستم حکمرانی و دور شدن از مصلحت‌گرایی.

با افتتاح این آزمایشگاه، انتظار می‌رود گام مهمی در جهت ارتقای سطح حکمرانی در کشور برداشته شود و زمینه برای حل چالش‌های پیچیده پیش رو فراهم گردد. این آزمایشگاه انتظار دارد تا با حمایت و اعتماد قوای سه گانه محملی برای حل مسائل خط‌مشی‌ گذاری و صحت‌سنجی آن باشد.