باتوجه به تحولات جمعیتی در قرن اخیر و جابه‌جایی آن در سطوح منطقه‌ای، مساله ساماندهی و سازماندهی فضای زیستی در گستره‌های شهری و منطقه‌ای به صورت پیچیده و حساسی درآمده است. در برخورد به چنین مساله‌ای است که رشته‌های مربوط شهرسازی شامل برنامه‌ریزی شهری، طراحی شهری، برنامه‌ریزی منطقه‌ای و مدیریت شهری نیز خصلتی حساس می‌یابد. این رشته که در آغاز چون شاخه‌ای از معماری محسوب می‌گردید، در مواجهه با ابعاد گوناگون و پیچیده شهر و شهرنشینی، با علوم و دانش‌های دیگر مانند، اقتصاد، جامعه‌شناسی، معماری، مهندسی و عمران درآمیخت و خصلتی میان رشته‌ای یافت. هدف آموزش دورة شهرسازی، آموزش اصول، روش‌ها و فنون شهرسازی و تربیت نیروهای خلاق و متعهد کشور برای ساماندهی محیط‌زیست مصنوع از سطح روستا، شهر تا منطقه می‌باشد.

از سوی دیگر، هدف پژوهشی دوره شهرسازی عبارت است از: سامان دادن تحقیقات منطقه‌ای، شهری و روستایی، کشف نیازها و خواست‌های جامعه، طراحی مدیریت اجرایی راه‌حل‌ها، ترسیم چگونگی فرایند رشد و تحول اجتماعی، اقتصادی و کالبدی با توجه به اصول و مبانی ارزشی و فرهنگی کشور، بهره‌گیری و کاربست صحیح، منطقی و متناسب این راه‌حل‌ها در شرایط کنونی و آینده کشور. گروه آموزشی شهرسازی دانشگاه تهران در سال 1344 بنا به پیشنهاد دانشکده هنرهای زیبا و تصویب در شورای دانشگاه تأسیس گردید. در سال 1347 دوره عالی شهرسازی نیز آغاز گردید. این دوره منحصراً با پذیرش فارغ‌التحصیلان معماری با گذرانیدن یک دوره تخصصی دو ساله و تهیه یک رساله، به فارغ‌التحصیلان معادل دکتری شهرسازی اعطاء می‌نمود. دوره عالی شهرسازی به علت مسایل و مشکلات آموزشی، پس از یک دوره فارغ‌التحصیلی در سال تحصیلی 51ـ1350 با تأسیس دوره کارشناسی‌ارشد ناپیوسته شهرسازی تعطیل گردید.

رشته طراحی شهری این گروه، عمدتاً فارغ‌التحصیلان کارشناسی معماری و کارشناسی شهرسازی را پذیرفته که با گذرانیدن دروس پایه و دروس تخصصی با درجه کارشناسی‌ارشد شهرسازی (طراحی شهری) فارغ‌التحصیل می‌شوند. اما رشته برنامه‌ریزی شهری تاکنون از بین فارغ‌التحصیلان رشته‌های شهرسازی، عمران، معماری، جغرافیا، نقشه‌برداری، علوم اجتماعی و اقتصاد، دانشجو پذیرفته است. انتظار می‌رود طیف مدارک تحصیلی برای پذیرش در کارشناسی‌ارشد شهرسازی، در سال‌های آتی تجدیدنظر شود. مراحل تاسیس رشته‌های کارشناسی‌ارشد مدیریت شهری و برنامه‌ریزی منطقه‌ای نیز به اتمام رسیده و آماده پذیرش دانشجو هستند. پیشنهاد تأسیس دوره دکتری شهرسازی از طرف گروه شهرسازی دانشکده هنرهای زیبا در سال 1368 به شورای عالی انقلاب فرهنگی ارایه و مورد تصویب قرار گرفت و اولین دوره دکتری شهرسازی کشور در سال تحصیلی 71ـ1370 آغاز شد.

پیرو نیازهای موجود در جامعه به کارشناسان شهرسازی برای کار حرفه‌ای در نهادهای دولتی، عمومی و خصوصی (به ویژه شهرداری‌ها) که ناشی از کمبود شدید شهرساز در کشور بود، در سال 1378 تاسیس دوره کارشناسی شهرسازی و سپس مهندسی شهرسازی به تصویب شورای عالی برنامه‌ریزی رسید. درخصوص ضرورت و اهمیت دوره کارشناسی شهرسازی، باید گفت که طی دهه‌های 1335 ـ 1375 تعداد شهرهای ایران سه برابر شده و پیش‌بینی می‌شود که در سال 1400 شمسی این تعداد باز هم دوبرابر گردد. تاسیس این دوره ضمن تحول و ارتقای کیفی آموزش تخصصی دوره‌های کارشناسی‌ارشد ناپیوسته شهرسازی، دگرگونی کیفی در آموزش دوره‌های بالاتر را نیز فراهم کرده و مایه توسعة فنی و علمی شهرسازی در جهت رشد و تحول کشور خواهد گردید. کارشناسان شهرسازی می‌توانند در فرآیند ساماندهی و بهبود فضاهای زیستی و محیط‌های زندگی نقش مؤثر داشته و با ارایه طرح‌های مختلف در مدیریت، طرح و برنامه‌ریزی و اجرای طرح‌ها و برنامه‌این فضاها مشارکت نمایند. این کارشناسان به نسبت آموخته‌های خود قادر به تهیه طرح و برنامه در سطوح متفاوت برنامه‌ریزی کالبدی ـ فضایی و تهیه طرح‌های شهری و روستایی بوده و عملاً در فرآیند شهرسازی نقش و وظیفه حرفه‌ای خویش را ایفا خواهند نمود.